Nepnieuws in verkiezingstijd: let op de signalen

In de aanloop naar de regionale, federale en Europese verkiezingen op zondag 26 mei is het uitkijken voor nepnieuws. Wanneer desinformatie op grote schaal online wordt verspreid kan die het (kies)gedrag van mensen beïnvloeden. En daar zijn de verspreiders van dergelijk nieuws natuurlijk op uit.

Hoe ontmasker je fake news?

Nepnieuws of fake news is gekleurde of verkeerde informatie die zich voornamelijk verspreidt via sociale media als Facebook, Instagram en Twitter. Het is niet altijd simpel om nepnieuws te herkennen, maar er zijn wel een aantal zaken waarop je kunt letten:

• Check wie het nieuws heeft gepost. Iedereen kan nieuws delen op sociale media. Verspreiders van fake news doen dat vaak via valse accounts. Ga dus altijd na wie het nieuws verspreidt. Is het een betrouwbare nieuwssite (check onder meer de sectie “Over ons”)? Is het een betrouwbaar account? Op Facebook en Twitter staat er bijvoorbeeld een blauw vinkje naast de accountnaam van officiële profielen. Komt het nieuwsbericht zogezegd van een bekende nieuwssite, controleer dan ook of het webadres overeenkomt met de URL van de officiële site.
• Dubbelcheck bij een nieuwsbron die je vertrouwt. Een bericht kan bijvoorbeeld populair zijn op Facebook, maar vind je het ook in andere media terug? Zoek het op betrouwbare kranten- of mediawebsites. Ga ook na of de informatie overeenkomt.
• Ga de oorspronkelijke bron na. Verwijst het nieuwsbericht naar een andere bron, bijvoorbeeld een onderzoek waarop het is gebaseerd, zoek die oorspronkelijke bron dan op via een zoekmachine en controleer of de informatie klopt.
• Controleer waar de beelden vandaan komen. Foto’s en video’s kunnen gemakkelijk worden bewerkt of uit de context gehaald. Rechtsklik op de foto bij het nieuwsbericht en kies “Afbeelding zoeken in Google”. Vind je de foto terug bij een totaal ander verhaal, dan klopt er iets niet.
• Let op de toon. Een nieuwsbericht dat erop gericht lijkt onrust te stoken, inspeelt op emoties of dat duidelijk te mooi is om waar te zijn is vaak verdacht. Kijk ook of de titel overeenkomt met de rest van het verhaal. Is dat niet het geval, dan is het hoogstwaarschijnlijk fake news.
• Klik niet te snel. Wees jezelf ervan bewust dat de algoritmes van sociale media erop gericht zijn informatie te tonen die het dichtst bij je interesses ligt. Concreet: als je klikt of reageert op een fake nieuwsbericht dan zorgen die algoritmes ervoor dat je in het vervolg nieuws te zien krijgt van dezelfde strekking. Dit kan je zienswijze op den duur beïnvloeden.
• Denk na voor je deelt. Deel niet klakkeloos berichten op sociale media voor je er zeker van bent dat de informatie klopt. Ga dus eerst voorgaande checks na alvorens je een nieuwsbericht verder helpt verspreiden.
• Meld misbruik.  Sociale netwerken nemen zelf ook maatregelen om fake news tegen te gaan. Facebook heeft naar aanleiding van de Europese verkiezingen bijvoorbeeld een aparte crisiscel hieromtrent opgericht. Wist je trouwens dat je zelf ook de verspreiding van valse berichten kunt helpen tegengaan? Op Facebook, Twitter en Instagram kun je ongepaste berichten, foto’s of tweets namelijk rapporteren via de menuknop (een pijltje of drie puntjes) die rechtsboven bij elke post staat.